Telli Çalgılar Nelerdir?
Telli Çalgılar Nelerdir?
” Telli çalgılar nelerdir ? ” sorusunun sende merak ediyorsan doğru yerde olduğunu bilmelisin. Tüm yazımız boyunca telli müzik aletleri isimlerini, telli enstrümanlar hakkında sizlere kısa ve net bilgilerle aktaracağız.
Müzik; heyecanlı kalplerdeki kederi unutturur. (Chateaubriand)
Telli Çalgı Ne Demektir?
Telli çalgılar, kısaca tellerin tezene vurması ile ses çıkaran müzik aletlerine verilen isimdir. Aynı zamanda yay ile vurarak titreşim sonucunda açığa seslerin çıkmasını ortaya çıkan çalgılardır. Öncelikle seslerin oluşumu 3 yardımcı element ile olur. Aynı durumda telli çalgı aletleri kategorileştirme için kullanıyor.
Bu 3 ana etmen ise;
- Tele vurup ses çıkaran
- Tellere yayın sürtülmesi ile ses çıkaranlar
- Tellere elle vurulması ile ses çıkaranlar olarak sınıflandırılır.
Kısacası bu telli müzik aletleri 3 bölümde incelenir.
- Tezeneli telli çalgı aletleri
- Yaylı telli çalgı aletleri
- Vurmalı telli çalgılar
Bu 3 çeşidi sizlere detaylıca anlatarak konumuzu genişletelim.
Tezeneli Telli Çalgılar ve İsimleri
Öncelikle kısaca tanımlarsak mızrap diğer ismi tezene sayesinde çalınan müzik aletlerine tezeneli telli çalgılar deniliyor. Bu tezene kavramı bazı müzik aletlerinde değişiklik göstermektedir. Burada anlamak adına gitarda tezene demek penadır. Bu durumda pena, mızrap ve tezene ile tellere vurulması ile sesler ortaya çıkar.
Tezeneli telli çalgılar isimleri ise;
- Gitar, mandolin,
- Ukulele, charango,
- Bağlama ailesi, ud,
- Sitar, tar, banjo,
- Balalayka, berimbau
- Arp, barbitos, cümbüş,
- Çeng, şamisen, kanun,
- çambur olarak sıralanabilir.
Youtube kanalında bu çalgılar hakkında uygulamalı videoları inceleyebilirsiniz.
Gitar Nedir?
Altı teli olan bir müzik aleti olan gitar pena yada parmaklar sayesinde sesin çıkması sağlanmaktadır. Çoğu müzik türünde kullanılmakta olan gitar popüler müzik aletleri arasında yer alıyor. Bu konuda 2021 en popüler müzik aletleri isimleri yazımızda göz atabilirsiniz.
Gitarın kalitesini belirleyen durumlar arasında işçilik ve kullanılmış olan ağaç türü önemlidir. Şunu da yeri gelmişken söyleyelim gitar en zevkli ve kısa sürelerde kendinizi geliştirebileceğiniz telli çalgılar arasında yer almaktadır.
Mandolin Nedir?
Mandolin müzik aletinin toplamda sekiz teli olup çift telli çalgı olarak biliniyor. Rahatlıkla söyleyebiliriz ki öğrenmesi aynı gitarda olduğu kolaydır. Biraz düzenli çalışmalardan sonra parça çalmaya başlayabilirsiniz. Mandolin çalarken genelde mızrap kullanılmaktadır.
Aynı zamanda UD ailesinin bir parçası olan popüler bir çalgıdır. Sağ ve sol el teknikleri bakımından gitara benzerliği bulunuyor.
Ukulele Nedir?
Ukulele ,2021 yılına girdiğimizden bu yana daha da popüler hale gelen bir çalgıdır. Ukulele fiyatlarınında uygun olmasından dolayı kolayca temin ediliyor. Ayrıca çoğu sosyal medya da uygulamalı videoları bulunuyor. Bu konuda sizlere tavsiye olarak bu videodan faydalanabilirsiniz. Dilerseniz telli çalgı olan ukulele hakkında bilgi alabilirsiniz;
Charango Nedir?
Telli çalgılar arasında yer müzik aleti Güney Amerika kökenlidir. Yapımında da kaplumbağa kabuğu ile yapılıyordu. Ancak günümüzde genelde ahşap tercih ediliyor. Ayrıca UD ve Gitar karışımı bir müzik aleti denilebilir.
Bağlama Ailesi Nedir?
Güzel Anadolu’muzu en iyi yansıtan ve duygularımızın dışa vurulmasın sağlayan telli çalgılar arasında yer alır bağlama. Ayrıca öğrenilmesi zevki ve kısa sürelerde türküler çalacak seviyeye gelebilirsiniz. Temeline baktığımız zaman kısa ve uzun sap olarak ayrılsa da bağlama ailesi oldukça geniş olduğunu biliyoruz.
Ud Nedir?
Özellikle Türk müziği icrasında kullanılan telli müzik aletleri arasında yer alır. Ud bakıldığında kısa kıvrak sap ve gövdeden oluştuğunu görüyoruz. Genelde mızrap yardımı ile çalınmaktadır.
Aynı zamanda 6 tane çift olmasının yanında ince üçlü tel misinadan yapılıyor. Diğer üçlüler yapımında çelik kullanılmaktadır. Perdesiz telli çalgılar arasında yer almasından dolayı sesleri çıkarmak biraz zordur. Bu yüzden zaman ve disiplin oldukça önemlidir.
Sitar Nedir?
Kökeni bakımından Hindistan olan bir çalgıdır. Ancak zamanda çoğu ülke tarafından kullanışmış ve form değiştirmiş telli çalgıdır. 40’a yakın teli bulunmakla birlikte etnik müziklerde kullanılmaktadır.
.
Tar Nedir?
Tar tezene sayesinde çalınan Türk müzik icrasında kullanılmaktadır. Ülkemiz başta olmak üzere İran, Azerbaycan’da etnik müzik aleti olarak çalınmaktadır. Modelleri arasında 5-6-11 telli modelleri yer alıyor. Ülkemizde genelde 11 telli olanlar tercih ediliyor.
Banjo Nedir?
Banjo öncelikle mızrap veya tezene ile çalınıyor. İlk zamanlarda dört teli bulunuyordu. Ancak günümüzde beş telli olarak kullanıyor. Köken olarak Afrika olduğu biliniyor. Eğlenceli bir tınısı bulunuyor. Düz bir karın ve üzerine gerilmiş deriden oluşuyor.
Görüntü olarak bakıldığında da def’e sap eklenmiş gibi görülür. İlk zamanlarda köleler tarafında çalınan banjo artık caz müziklerle de kullanılmaktadır.
Balalayka Nedir?
Rus halk çalgısı olarak bilinir. Üçgen şeklinde üç köşe ve üç tele sahip bir telli çalgıdır. Aynı zamanda parmak ve mızrap ile çalınıyor. Perdeli olmasından dolayı çalınması da kolaydır.
Berimbau Nedir?
Kökeni Brezilyadır. Aynı zamanda ritim tutmak aynı şekilde melodi oluşturmak için kullanılmaktadır. Üç farklı tona sahiptir. Bunlar ise, gunga, medio ve viola’dır.
Cümbüş Nedir?
20.yüzyıl içerisinde ortaya çıkmış müzik aletidir. Bu alete ismini veren onu yapan Zeynel Abidin Cümbüş olduğu biliniyor. Banjo, ud gibi bir çalgı diyebiliriz. Perdesiz olmasından dolayı biraz çalması kolaydır. Aynı zamanda cümbüş mızrap yardımı ile çalınıyor.
Çeng Nedir?
Özellikle Azerbaycan, Gürcistan ve İran’da çokça tercih edilen müzik aletidir. Aynı zamanda 2500 yıllık bir geçmişi bulunuyor. Özel bir ses ve tınısı bulunuyor.
Şamisen Nedir?
Özellikle Güney Japonya’da ortaya çıkmış bir müzik aletidir. Kendine özel, baçi adı verilen bir mızrap ile çalınıyor. Kalınlıkları farklı 3 telden oluşuyor. Aynı zamanda Japon geleneksel müziklerinde eşlik etmek amacı ile kullanılmaktadır. Ayrıca birçok Japon eserinde kullanımı görülüyor. Aynı zamanda Japon müziğinin temsilcisi olma özelliği de taşır.
Kanun Nedir?
Ülkemiz dahil olmak üzere Orta Doğu ülkesinin telli çalgıları arasında yer alıyor. Oldukça güze sesi ve tınısı olan kanun Türk Halk ve Türk Sanat müziğinde tercih ediliyor. Bunun yanında fasıl gecelerinde de kendini oldukça fazla göstermektedir.
Kanun çalma işleminde iki elin işaret parmaklarına takılan metal mızrap ile çalınmaktadır. Çıkarılan sesleri ayarlamak için kanunun kenarındaki mandallardan faydalanılmaktadır. Ancak yapısı bakımından karışıktır. Ancak çalmak isterseniz düzenli ve emek verilirse rahat bir şekilde çalmaya başlayabilirsiniz.
Tambur Nedir?
Türk müziğimizin ana müzik aletleri arasında yer alır. Yay ve mızrap ile çalınıyor. Uzun bir sapı bulunuyor. Aynı zamanda perdeli bir yapıya sahiptir. Tambur sapının uzunluğu 104 santimdir. Ayrıca gövdesi aynı bağlamaya benzemektedir. 7 tele sahip telli bir çalgıdır.Aynı zamanda ortalama olarak 40 ile 50 perde bulunmaktadır.
Yaylı Telli Çalgılar
Yaylı telli çalgılara aktığımız zaman keman, viola, çello ve kontrbast olarak söylenebilir. Aynı şekilde tümü yay ile çalınmaktadır. Aynı zamanda perdesiz yapıda bulunan bu enstrümanlardır. Yaylı telli çalgılar Türk hem de çok sesli Batı müziğinin popüler müzik aletleri arasında yer alır.
Vurmalı Telli Çalgılar
Vurmalı telli çalgılar ilk olarak piyano akla geliyor. Özellikle akustik piyanolarda tuşların arka tarafında tokmak bulunmaktadır. Basıla nota için ilgili tele vurarak sesin açığa çıkmasını sağlıyor. Piyanoların Duvar tipi, akustik, elektronik birden fazla çeşidi bulunuyor.
.
